Opublikowano w wersji oryginalnej 15 listopada 2021 r. przez P. Jakubowskiego na stronie internetowej Naturics.
(Listę poprzednich książek opatrzonych przypisami Piotra Jakubowskiego można znaleźć tutaj)
Poniżej znajdują się trzy fragmenty najnowszej książki Haralda Welzera "Nachruf auf mich selbst" (S. Fischer Verlag, 2021). Mój komentarz (kolor zielony) dotyczy głównie fragmentów cytatów zaznaczonych na niebiesko.
"Pan Ochs się boi
... Ale jeszcze raz: gdzie jest antagonizm? Jest on zakorzeniony w prostym fakcie, że jesteśmy istotami śmiertelnymi i w niefortunnym przypadku katastrofy umrzemy, nawet jeśli do tego momentu zrobiliśmy wszystko dobrze - poszliśmy do szkoły, zdobyliśmy wykształcenie, przekazaliśmy darowiznę na rzecz Greenpeace i zawsze staraliśmy się dobrze wyglądać. Nic z tego nie przyda się, jeśli coś się wydarzy. Katastrofa jest najgorszym scenariuszem Oświecenia, ponieważ dopiero gdy do niej dojdzie, zdajemy sobie sprawę, co dobrego może nam przynieść cała nasza wiedza i umiejętności rozwiązywania problemów. Jeśli masz szczęście, to wiele, jeśli masz pecha, to nic. ... Katastrof nie da się wyeliminować.
... Oznacza to, że w przeciwieństwie do wydarzeń fizycznych, wydarzenia społeczne, a przede wszystkim ich wyniki, nie mogą być rozumiane przyczynowo, a jedynie w kontekście relacji międzyludzkich. Mają one miejsce w czasie, dynamizują się lub zwalniają, eskalują lub zrywają. I właśnie w tym momencie wracam do początku książki: że działania takich sieci relacji mogą obrać zły kierunek i - być może nawet w najlepszych intencjach - stać się autodestrukcyjne. ...
Dla prawdziwie oświeconego podejścia do świata, 250 lat po Kancie, sensowne byłoby uznanie, że obok postępu pojmowanego jako wieczny, istnieje również jego przeciwieństwo - regres - lub unieważnienie, a mianowicie katastrofa, pęknięcie cywilizacji. Pogodzenie się z tym jest warunkiem koniecznym do rozpoznania i poradzenia sobie z głównym problemem XXI wieku i jego licznymi problemami pobocznymi:
globalnym ociepleniem, masową ucieczką i migracją, wymieraniem gatunków, pandemiami i wszystkim innym, co frywolnie określa się mianem "kryzysu". ... Wszystko to można opisać jako "złożone" i "nieodgadnione" tylko wtedy, gdy nie ma się pojęcia skończoności. I odwrotnie, z punktu widzenia skończoności, wszystko, co toczy się w kierunku ludzi jako katastrofa spowodowana przez nich samych w XXI wieku, staje się całkiem łatwe do zrozumienia. A więc: co jeśli nam się nie uda?"
Komentarz P.J.: Doświadczamy właśnie takiego przełomu cywilizacyjnego, który nastąpił około 1989 r. Nie jest to ludzka data, lecz "kosmiczna" data, która została wyznaczona w długim łańcuchu Uniwersalnej Skali Czasu Kosmicznej Hierarchii Układu Słonecznego od czasu uformowania się Układu Słonecznego. Wydarzenia, które obserwowaliśmy i byliśmy świadkami, w które my, ludzie, byliśmy wewnętrznie zaangażowani, takie jak upadek Związku Radzieckiego, są wydarzeniami, które powstały w wyniku fluktuacji w dostawach energii kosmicznej na Ziemię, a nie były kontrolowane przez jakiekolwiek tajne grupy władzy. Mordercza Cywilizacja Średniowieczna w końcu dobiegła końca, podobnie jak pięć tak zwanych "Wielkich Cywilizacji Współczesnej Ludzkości" przed nią; patrz artykuł "Nasza Pierwsza Globalna Cywilizacja".
"Nie można negocjować z Naturą
... W trakcie pandemii koronawirusa zdano sobie sprawę, że nie można negocjować ani radzić sobie z wirusem. Nie można negocjować z naturalnymi warunkami ludzkiego stylu życia w ogóle - utrzymanie średniej temperatury umożliwiającej życie i nienaruszonej biosfery nie podlega negocjacjom. ... Dlatego wszystkie wysiłki zmierzające do wynegocjowania międzynarodowych traktatów klimatycznych, które są następnie wdrażane na szczeblu krajowym poprzez próby zrównoważenia interesów gospodarczych, politycznych i społecznych z interesami ekologicznymi, są irracjonalne i do pewnego stopnia dziecinne. ... Od razu widać, że tego rodzaju polityka klimatyczna to nic innego jak antropomorfizm, który myśli, że jest polityką. Dziecinne bzdury.
Po półwieczu ruchu ekologicznego nadszedł czas, aby dorosnąć, pożegnać się z pojęciem radzenia sobie i wziąć pod uwagę informacje zwrotne z Ziemi i systemu klimatycznego, o których ciągle nam się mówi.
Fikcja ciągłego postępu poprzez ciągłą kontynuację musi zostać obalona przez kulturę, która nauczy się zatrzymywać. Dorastanie to proces uczenia się, że nie możesz mieć wszystkiego, co kiedyś myślałeś, że możesz mieć. ...
Czas eksternalizacji kosztów naszego życia na inne przestrzenie i inne czasy dobiegł końca, problemy stały się na to zbyt obecne. Nie ma pozycji widza, z której można oglądać scenariusze końca czasów i dnia zagłady z przytulnym, niesamowitym uczuciem, nadszedł czas na rzeczywistość. Teraz."
Komentarz P.J.: zobacz artykuły "Dlaczego ochrona środowiska jest konieczna, ale ochrona klimatu jest niemożliwa" i "Jak Mars wpływa na naszą pogodę".
"Nowa
... Zdolność do naturalnego działania obejmuje możliwość zrobienia czegoś złego - ale możesz zostać społecznie uwolniony od konsekwencji tego zła przez innych wybaczających błąd. Choć brzmi to banalnie, dla Arendt ma to kluczowe znaczenie, ponieważ jej zdaniem przebaczenie jest rdzeniem wolności ... W teorii Arendt przebaczenie jest z kolei powiązane ze zdolnością do obiecywania, w której widzi najważniejszą zasadę organizującą ludzkie sprawy: Otwartość przyszłości, niepewność oczekiwań mogą być znoszone i zarządzane tylko przez ludzi składających sobie nawzajem obietnice - indywidualnie w formie deklaracji, a nawet umów, społecznie i kulturowo poprzez szeroką gamę form, od wypełniania obowiązków po przyjmowanie odpowiedzialności. "Zdolność do składania i dotrzymywania obietnic", pisze Arendt, ma "nieodłączną moc zabezpieczania przyszłości".
Rzeczywiście, ludzkie społeczeństwa, a w szczególności nowoczesne demokracje, opierają się na zaufaniu, a zaufanie to jest zawsze związane z faktem, że coś będzie tak samo niezawodne i stabilne w przyszłości, jak jest teraz, w teraźniejszości. Obietnice oznaczają zatem również odpowiedzialność, a tam, gdzie obietnica nie mogła zostać dotrzymana - z powodu zbiegów okoliczności, nieprzewidzianych wydarzeń, błędów itp. ... W tym sensie ludzie nigdy nie są rozumiani jako indywidualne istoty, ale zawsze są ze sobą powiązani w swojej mowie i działaniach i są raczej elastyczni niż zdeterminowani w odniesieniu do konsekwencji swoich działań. ...
Komentarz P.J.: patrz artykuł "Diagnoza choroby naszej światowej społeczności".
Jest to okres między narodzinami a śmiercią, w którym ludzie - w przeciwieństwie do innych zwierząt - nie są uwięzieni w z góry określonym przebiegu wydarzeń i procesów, ale mogą działać i "rozpocząć coś nowego". ...
Każdy z nas został dodany do innych, dlatego każdy z nas może nadać biegowi wydarzeń inny kierunek dzięki naszej zdolności do działania. ...
Komentarz P.J.: patrz artykuły "Nasze dusze są naszym pochodzeniem", "Uczestniczyć w Filozofii Uniwersalnej" i "Stać się ambasadorem Nowej Wiedzy".
Możliwość rozpoczęcia jest warunkiem możliwości zatrzymania się, i tak jak narodziny i śmierć obejmują przestrzeń działania dla ludzkiego życia, zarówno możliwość rozpoczęcia, jak i możliwość zatrzymania się są warunkami ludzkiej wolności.
W tym sensie potrzebujemy modelu kulturowego, w którym piękno zaprzestania nabiera znaczenia niezbędnego dla kontynuacji projektu cywilizacyjnego. Jeszcze raz: ulepszanie, a nawet optymalizowanie procesów, które zmierzają w złym kierunku, pogarsza wszystko. Zatrzymanie jest konieczne, należy się go ponownie nauczyć jako ludzkiej techniki kulturowej. Żeby można było zacząć od nowa".
Komentarz P.J.: patrz artykuły "Nie ma prawd absolutnych" i "Fizyka w ślepym zaułku".
